Առաջադրանքներ/13.10/

 

Առաջադրանք 112

Գտնել շրջանագծի շառավիղը, եթե հայտնի է, որ նրա՝ 1.5 ռադիան մեծությամբ կենտրոնական անկյունը հենված է 15սմ երկարությամբ աղեղի վրա:

Լուծում

α=1.5ռադիան= 85.5°

l=πR/180°*α ,   15=3.14R/180*85.5 ,  540=53.694R ,  R=10.05≈10

Առաջադրանք 113

Գտնել շրջանագծի շառավիղը, եթե հայտնի է, որ նրա՝ 2 ռադիան անկյունով սեկտորի մակերեսը 8սմ²:

Լուծում

α=2ռադիան=114°

S=πR²/360*α ,  8=3.14*R²/360*114 ,  R²≈8 , R= √8

Առաջադրանք 114

5սմ շառավղով շրջանագծի AB լարի երկարությունը 5սմ է: Գտնել AB աղեղի երկարությունը:

Լուծում

Քանի որ գոյանում է հավասարակողմ եռանկյուն⇒α=60° ⇒  l= (5π/180)60=30π/18= 5π/3

Առաջադրանք 115

10սմ շառավղող շրջանագծի սեկտորի մակերեսը 25սմ² է: Գտնել այդ սեկտորի պարագիծը:

Լուծում

S=πR²/360*α ,  25=100π/360*α ⇒ α≈28.66°

l=πR/180*α= (3.14*10/180)28.66= 4.999≈5

P= l+2R= 5+20=25

Комитас

Спустя почти столетие после смерти выдающегося армянского композитора, музыковеда, фольклориста и певца Комитаса, некоторые подробности его жизни все еще остаются загадкой для исследователей.

Лилит Арутюнян, Sputnik.

Творческое наследие, оставленное великим армянским композитором Комитасом (Согомон Согомонян), имеет колоссальное значение для армянской музыки, даже несмотря на то, что большинство его рукописей были уничтожены и утеряны. Перед его музыкальным гением преклонялись такие выдающиеся композиторы Европы, как Клод Дебюси, Камиль Сен-Санс, Венсан д’Энди, Габриэль Форе…

О Согомоне Согомоняне, более известным под церковным именем Комитас, Католикос всех армян Вазген Первый сказал следующие слова: “Армянский народ в песне Комитаса нашел и узнал свою душу, свое духовное “я”. Комитас-вардапет (учитель — ред.) — начало, не имеющее конца. Он должен жить армянским народом, и народ должен жить им, отныне и навсегда “.

Турецкий ятаган на горле армянской песни

Комитас в 1915 году в числе многих армянских интеллигентов и деятелей искусства был сослан вглубь Анатолии и стал свидетелем чудовищного уничтожения представителей собственного народа. И хотя благодаря влиятельным личностям сам композитор был возвращен в Константинополь, картины зверских убийств оставили неизгладимый след в его душе…

Долгое время было принято считать, что у Комитаса развилась шизофрения, по причине которой он и скончался, проведя в психиатрической лечебнице под Парижем почти 20 лет. Однако исследования последних лет опровергают данную теорию. Согласно этим исследованиям, вардапет не был сумасшедшим, и его молчание нельзя было считать одним из симптомов шизофрении.

В своей диссертации ведущий специалист двух психиатрических лечебниц в Париже, доктор медицины Луис фон Ованнисян пришла к выводу, что у Комитаса было пост-травматическое расстройство, которое можно было вылечить, вернув его к привычному образу жизни, творческой деятельности и людям. Однако этого никто не сделал, несмотря на то, что в то время действовал так называемый “Комитет помощи Комитасу-вардапету”.

Сторонники новой версии придерживаются мнения, что композитора заточили в лечебницу обманом, чтобы заставить его замолчать об ужасах Геноцида, ведь слишком звучным было его имя в Европе. Молчание вардапета они объясняют воздействием таблеток, которыми его лечили турецкие врачи в Константинопольской клинике. А причиной смерти, как выяснили исследователи, явился астеит: пациентам в клинике выдавались грубые башмаки. Натерев ногу, Комитас подхватил инфекцию. Это было задолго до появления антибиотиков (конец 40-х годов).

Примечательным является тот факт, что “Комитет помощи Комитасу-вардапету” подписал распоряжение о том, чтобы никто не посещал композитора без их разрешения.

Чем больше ответов, тем больше вопросов

Несмотря на действительно странные обстоятельства, связанные с последними годами жизни великого музыканта, исследователь творчества Комитаса, композитор Артур Шахназарян считает, что вардапета невозможно было насильно удерживать где-либо.

Шизофрении у него и, правда, могло не быть. Но тяжелая форма депрессии — это не менее серьезно. Причем подобным заболеванием страдал не один Комитас; после трагических событий таких людей было огромное множество. Из картин детства я помню бабушек, которые тоже стали свидетелями Геноцида в 1915 году. Они все время сидели в каком-нибудь уголке и молчали. Помню, нам, детям, взрослые говорили не тревожить их, “потому что они видели такие вещи, о которых не могут рассказать”, — говорит он.

По словам Шахназаряна, у Комитаса были сильные страхи и мания преследования.

“В своей книге я писал о малоизвестной подробности из его жизни. Находясь в константинопольской клинике, он никак не соглашался уезжать оттуда, ни в Париж, ни куда-либо еще. Комитас был уверен, что если он выйдет оттуда, с ним что-нибудь случится”, — рассказывает композитор.
Шахназарян отмечает, что выйти из больницы вардапет согласился только на следующий день после того, как газеты распространили новость об осуждении младотурок.

“Этот факт нельзя считать случайностью. Только на следующий день после того, как правительство Турции в суде осудило младотурок, Комитас согласился выйти из клиники”, — подчеркивает он.

Сопоставляя различные факты и события, приходим к выводу, что еще предстоит разобраться в подробностях жизни Комитаса и пролить на них свет, поскольку до сих пор многое еще остается странным и невыясненным.

Искусство бессильно против политики

Шахназарян обращает внимание на то, что в начале своего творческого пути Комитас всегда говорил, что необходимо представлять армянское искусство за рубежом, однако позднее он отрекся от своих взглядов.

“Вначале он верил, что если мир узнает нас, нашу культуру, он придет к нам на помощь и встанет на нашу защиту. Письма с подобным содержанием он писал Аршаку Чобаняну, они сохранились. Но позднее Комитас убедился, что как бы высоко мир не ценил твое искусство, когда дело доходит до политики, до выгоды, он может спокойно закрыть на все глаза и позволить, чтобы твой народ уничтожали”, — говорит исследователь.

По его словам, именно поэтому в 1931 году (за четыре года до смерти), когда композитор давал интервью, находясь в парижской клинике, он сказал: “Не нужно никому показывать наше искусство — пойте у себя дома, у других есть уши, чтобы слышать и глаза, чтобы видеть”.

Шахназарян добавляет, что в ходе того же интервью на вопрос о том, кто же “будет заниматься армянской культурой, раз сам вардапет уже не в состоянии” Комитас сказал следующее: “Не бойтесь. Народ, который породил меня и подобных людей, всегда будет способен сделать это. Будет казаться, что он на грани уничтожения, но придет тот, кто нужен и спасет ситуацию”.

Ընդանուր պատմություն

1.Ի՞նչ է ուսումնասիրում աշխարհագրությունը։

2.Ներկայացնել աշխարհագրության ուսումնասիրության առարկան, նպատակը և հիմնական խնդիրները ։

3. Թվարկե՜լ աշխարհագրության ճյուղերը և ենթաճյուղերը։

1.Աշխարհագրությունը գիտություն է երկրագնդի բնության , բնակչության և դրանց հետ կապված օրինաչափությունների մասին:

2.Աշխարհագրական թաղանթի, մասնավորապես Երկրի
մակերևույթի ուսումնասիրությամբ, աշխարհագրությունից բացի, զբաղվում են նաև
երկրաբանությունը, կենսաբանությունը, տնտեսագիտությունը և բազմաթիվ այլ
գիտություններ: Դրանք ուսումնասիրում են երկրագնդի առանձին ոլորտները կամ
բաղադրիչները: Օրինակ՝ երկրաբանությունն ուսումնասիրում է քարոլորտը,
կենսաբանությունը` կենսոլորտը, տնտեսագիտությունը` մարդկային հասարակության
տնտեսական ոլորտը և այլն:
Աշխարհագրության խնդիրն է տարածության և ժամանակի մեջ ուսումնասիրել՝
ա) բնությունը, նրա առանձին բաղադրիչները և դրանց փոխազդեցության ու կապերի
հետևանքով ձևավորված բնական աշխարհահամակարգերը (բնական զոնա, բնական
լանդշաֆտ և այլն),
Բ) հասարակությունը, նրա առանձին բաղադրիչները և դրանց փոխազդեցության ու
կապերի հետևանքով ձևավորված հասարակական աշխարհահամակարգերը
(տնտեսական շրջան, տարաբնակեցման համակարգ և այլն),
գ) բնության, հասարակության և դրանց առանձին բաղադրիչների փոխազդեցության ու
կապերի հետևանքով ձևավորված բնահասարակական աշխարհահամակարգերը
(մարդածին լանդշաֆտ, ջրամբար և այլն):

Աշխարհագրության ուսումնասիրության նպատակն է բացահայտել ու վերլուծել
բնական և հասարակական երևույթների տարածական օրինաչափություններն ու
տարբերությունները, տարբեր աշխարհահամակարգերի և դրանց առանձին
բաղադրիչների միջև եղած փոխադարձ կապերը:

3.Աշխարհագրությունը՝ որպես գիտություն, բնական և հասարակական գիտությունների համակարգերի փոխադարձ շփման միջակայքում է և սերտորեն կապված է դրանցից յուրաքանչյուրի հետ: Որպես աշխարհագրական թաղանթի բնական բաղադրիչների քարոլորտի, մթնոլորտի, ջրոլորտի, կենսոլորտի հետազոտությամբ զբաղվող գիտություն՝ աշխարհագրությունը մտնում է բնական գիտությունների, իսկ որպես մարդոլորտի մարդկային հասարակության հետազոտությամբ զբաղվող գիտությունհասարակական գիտությունների համակարգի մեջ:
Աշխարհագրության երկու հիմնական ճյուղեր են առանձնացնում բնական
աշխարհագրությունը և հասարակական աշխարհագրությունը՝ իրենց ենթաճյուղերով և հետազոտության առարկաներով: Այս երկու ճյուղերը միավորվում են քարտեզագրությամբ և ընդհանուր աշխարհագրությամբ: Վերջինս ուսումնասիրում է այն օրենքներն ու օրինաչափությունները, որոնք ընդհանուր են թե՛ բնական, թե՛ հասարակական երևույթների տարածքային փոփոխությունների համար:
Բնական աշխարհագրության կազմում առանձնանում են համալիր գիտություններ,
որոնք ուսումնասիրում են ոչ թե բնության կամ աշխարհագրական թաղանթի առանձին բաղադրիչները, այլ դրանց փոխազդեցությամբ ձևավորված համալիրները: Դրանք են ընդհանուր ֆիզիկական աշխարհագրությունը ¥երկրագիտություն),հնէաաշխարհագրությունը, լանդշաֆտագիտությունը, մայրցամաքների և օվկիանոսների աշխարհագրությունը:
Հասարակական աշխարհագրությունը սերտորեն կապված է հասարակական
գիտությունների՝ տնտեսագիտության, սոցիոլոգիայի, քաղաքագիտության, պատմության հետ: Դրանց հետազոտության առարկան մարդկային հասարակությունն է՝ իր առանձին ոլորտներով: Հասարակական աշխարհագրության հետազոտության առարկան
հասարակության տարածքային կազմակերպումն է՝ ամբողջությամբ վերցրած և ըստ հասարակության առանձին ոլորտների տնտեսական, քաղաքական, սոցիալական և այլն:
 Աշխարհագրական հետազոտության մեթոդները
Աշխարհագրական գիտելիքները, տեսություններն ու օրինաչափությունները կարող են հավաստի և իրական լինել, եթե ստացվել են գիտական հատուկ մեթոդներով: Գիտական հետազոտության մեթոդը գործընթացների, ձևերի ու գործողությունների
ամբողջությունն է, որի կատարումն անհրաժեշտ է նպատակներին հասնելու համար: Աշխարհագրության գիտական հետազոտությունների մեթոդները կարելի է խմբավորել հետևյալ կերպ:

  1. Համագիտական մեթոդներ. նկարագրական, մաթեմատիկական, համակարգային և այլն: Կիրառելի են գիտության բոլոր ճյուղերում:
  2. Կոնկրետ գիտական մեթոդներ. կիրառվում են գիտության որոշակի ճյուղերում:
    Օրինակ՝ բնական աշխարհագրության համար՝ երկրաֆիզիկական,
    հնէաաշխարհագրական, իսկ հասարակական աշխարհագրության համար`
    վիճակագրական, տեխնիկատնտեսական մեթոդները:
  3. Տեղեկույթի ստացման մեթոդներ. տվյալների հավաքման տեխնիկական միջոցներ ու գործողություններ: Օրինակ՝ լաբորատոր, հեռաչափական դիստանցիոն, դաշտային դիտարկումների, հարցաթերթային հարցումների մեթոդները:
  4. Տեղեկույթի էմպիրիկ (փորձային) և տեսական ընդհանրացումների մեթոդներ. դասակարգման, շրջանացման, քարտեզագրման, գնահատման, համեմատական մեթոդները և այլն:
  5. Տեղեկույթի մշակման մեթոդներ. տեղեկույթի մշակումը, պահպանումն ու փոխանցումը համակարգիչների օգտագործմամբ:
    Աշխարհագրական հետազոտության մեթոդները կարող են լինել մասնավոր
    աշխարհագրական և համաաշխարհագրական: Համաաշխարհագրական առավել տարածված մեթոդներից են նկարագրականը, համեմատականը, դաշտայինը, վիճակագրականը, քարտեզագրականը, մաթեմատիկականը, օդատիեզերականը, աշխարհագրական տեղեկատվականը և այլն: Նկարագրական մեթոդը գիտական ճանաչողության հնագույն մեթոդներից է:
    Աշխարհագրական յուրաքանչյուր օբյեկտի ճանաչողություն սկսվել է
    նկարագրությունից: Աշխարհագրության մեջ մինչև XVIII–XIX դարերը տիրապետել է էմպիրիկ նկարագրությունը: Դրա հիմքում «Ինչ տեսնում եմ, դրա մասին էլ գրում եմ» սկզբունքն է, այսինքն՝ փաստագրական մոտեցումը: Աշխարհագրության զարգացմանը զուգընթաց էմպիրիկ նկարագրությունը փոխարինվել է գիտական նկարագրությամբ:
    Խոշոր ճանապարհորդություններն ու արշավանքները կատարվում էին որոշակի գիտական նպատակներով: Նկարագրական մեթոդներից է նաև պատմական մեթոդը:
    Հայկական աշխարհագրության մեջ գիտական պատմական–նկարագրական մեթոդն օգտագործվել է Ղևոնդ Ալիշանի կողմից՝ Հայաստանի նահանգների մասին (Այրարատ, Շիրակ, Սիսական) պատմաաշխարհագրական աշխատությունների ստեղծման ընթացքում:
    Համեմատական աշխարհագրական մեթոդի էությունն այն է, որ համեմատելով աշխարհագրական տարբեր օբյեկտներ՝ փորձում են բացահայտել դրանց զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունները և տարբերությունները:
    Համեմատական աշխարհագրական մեթոդն ունի երկու սկզբունք:
    Առաջին՝ համեմատվում են այնպիսի օբյեկտներ, որոնք ընդհանրություն ունեն, իրենց էությամբ ու բովանդակությամբ միատեսակ, հետևապես՝ համեմատելի են: Օրինակ՝
    համեմատվում են պետությունը՝ պետության, մայրաքաղաքըմայրաքաղաքի, մարզի լճի հետ: Երկրորդ՝ համեմատվում են օբյեկտների առավել էական հատկանիշները: Օրինակ՝ քաղաքների էական հատկանիշներ են աշխարհագրական դիրքը, բնակչության թիվը, գործառույթները, հատակագիծը, իսկ լճերինը ծագումը, մակերեսը, խորությունը, ջրի
    ջերմաստիճանը, աղիությունը, օրգանական աշխարհը:
    Համեմատական աշխարհագրական մեթոդը հնարավորություն է տալիս
    որոշելու աշխարհագրական օբյեկտների զարգացման պատճառները, գնահատելու զարգացման պայմաններն ու հեռանկարները, լուծելու աշխարհագրական օբյեկտների դասակարգման խնդիրը՝ ըստ ընդհանուր և էական հատկանիշների: Օրինակ՝ լճային գոգավորություններն՝ ըստ ծագման, քաղաքներն՝ ըստ մարդաշատության և այլն:

Биология как наука, живые системы

Биоло́гия (греч. βιολογία; от др.-греч. βίος — «жизнь» + λόγος — «учение, наука»[1]) — наука о живых существах и их взаимодействии со средой обитания. Изучает все аспекты жизни, в частности, структуру, функционирование, рост, происхождение, эволюцию и распределение живых организмов на Земле. Классифицирует и описывает живые существа, происхождение их видов, взаимодействие между собой и с окружающей средой[2].

Как самостоятельная наука биология выделилась из естественных наук в XIX веке, когда учёные обнаружили, что все живые организмы обладают некоторыми общими свойствами и признаками, в совокупности не характерными для неживой природы. Термин «биология» был введён независимо несколькими авторами: Фридрихом Бурдахом в 1800 году, Готфридом Рейнхольдом Тревиранусом в 1802 году[3] и Жаном Батистом Ламарком в 1802 году.

Большинство биологических наук является дисциплинами с более узкой специализацией. Традиционно они группируются по типам исследуемых организмов:

 

Առաջադրանքներ

Սյունակից ընտրեցեք մեկական արնատ և կազմեցեք հինգ բարդ բառ։

1.խոսքակռիվ

2.գարեհաց

3.տնաքանդ

4.առատաբուխ

5.սևահող

2.

1.հրազեն
2.դրկից
3.մտազբախ

4.սնափառ

5.ինքնավստահ

3.
1.նեղմիտ

2.ոսկեծուփ

3.այրուձի

4.ելևէջ

5.նորընծա

4.

1.ողջամիտ

2.բարակիրան
3.նորընտիր
4.խորիմաստ
5.ձեռնունայն