1.Նկարագրել Հայկական լեռնաշխարհի աշխարհագրական դիրքի առանձնահատկությունները։

Հայկական լեռնաշխարհը գտնվում է Երկիր մոլորակի կենտրոնում:

Լեռնաշխարհը Միջերկրածովյան լեռնակազմական գոտու բարդ հանգույցներից է։ Այստեղ իրար են միակցվում ծալքաբեկորային լեռնաշղթաները, երիտասարդ հրաբխային լեռնազանգվածներն ու սարավանդները։

2.Բնութագրել Հայաստանի Հանրապետության աշխարհագրական դիրքը, բնական պայմանները և ռեսուրսները։

Հայաստանի տարածքը գտնվում է մերձարևադարձային գոտու հյուսիսային լայնություններում։ Այն բնութագրվում է չոր ցամաքային կլիմայով ու տարվա 4 եղանակների առկայությամբ։

Հայաստանի տարածքում կլիմայաստեղծ գործոնները բազմազան են։ Կլիման հիմնականում լեռնային է՝ կապված ռելիեֆի հետ։ Զգալի ազդեցություն ունեն հարևան զոնաները՝ Արաբական թերակղզու անապատները, Սև և Կասպից ծովերին մոտ լինելը, ինչպես նաև Իրանական ու Փոքրասիական բարձրավանդակների հարևանությունը։

Հայաստանը հարուստ է ջրային պաշարներով։ Երկրում կան մոտ 9480 գետեր, որոնցից 379-ը ունեն 10 կմ-ից ավել երկարություն, և 100-ից ավել լճեր, որոնց մի մասը չորանում է ամռանը։ Դարեր շարունակ Հայաստանը կոչվել է «գետերի և լճերի երկիր»՝ «Նաիրի»: Երկրի տարածքի 4, 7%-ը (1, 4 հազար կմ²) կազմում է ջուրը։

3.Բնութագրել Արագածոտնի մարզի աշխարհագրական դիրքը։

Մարզի աշխարհագրական դիրքի կարևոր առանձնահատկությունն այն է, որ գտնվում է մայրաքաղաք Երևանի և Հայաստանի ամենաբարձր լեռնագագաթի՝ Արագածի միջև։ Կիսաօղակաձև գոտևորելով Արագած լեռնազանգվածը՝ մարզի տարածքը արևմուտքում ձգվում է մինչև Թուրքիայի հետ պետական սահմանը։

4.Նշել Արագածոտնի մարզի հիմնախնդիրները և զարգացման հեռանկարները։

Ճանապարները,ջրային,բնակչության,տեղաբաշման հիմնախնդիր։

Հայաստանը հարուստ է ջրային պաշարներով։ Երկրում կան մոտ 9480 գետեր, որոնցից 379-ը ունեն 10 կմ-ից ավել երկարություն, և 100-ից ավել լճեր, որոնց մի մասը չորանում է ամռանը։ Դարեր շարունակ Հայաստանը կոչվել է «գետերի և լճերի երկիր»՝ «Նաիրի»: Երկրի տարածքի 4, 7%-ը (1, 4 հազար կմ²) կազմում է ջուրը։

5.Բնութագրել Լոռու մարզի աշխարհագրական դիրքը, բնական պայմանները ռեսուրսները։

Լոռու մարզ, մարզի կարգավիճակ ունեցող վարչատարածքային միավոր Հայաստանի հյուսիսում։ Մարզկենտրոնը և ամենախոշոր քաղաքը Վանաձորն է։ Լոռու մարզը բնակչության թվով առաջին մարզն է: Մարզն իր բոլոր հարևան մարզերի և Վրաստանի հետ կապվում է բարեկարգ ավտոխճուղիներով: Այստեղ X-XI դդ. գոյություն է ունեցել հայկական անկախ պետություն՝ Լոռու թագավորությունը: Մարզի մի մասը հանդիսացել է Զաքարյանների տոհմական կալվածքը:

Տարածքի մեծությամբ երրորդն է հանրապետությունում (զբաղեցնում է Հայաստանի տարածքի 12.7 %-ը), տարածքը զբաղեցնում է պատմական Հայաստանի Գուգարք նահանգի արևելյան կեսը: Սահմանամերձ բնակավայրերն են Արծնի, Ապավեն, Ձորամուտ, Պաղաղբյուր, Ջիլիզա:

Լոռու մարզն առանձնանում է ջրագրական խիտ ցանցով, որը պայմանավորված է տարածքի երկրաբանական և ջրաերկրաբանական կառուցվածքով, ռելիեֆի առանձնահատկություն­նե­րով, մթնոլորտային առատ տեղումներով: Ջրի մանրեաբանական անալիզների հետազոտությունների տվյալները վկայում են, որ մարզի խմելու ջրի աղբյուրները ունեն բարձր որակական հատկանիշներ:

6.Նշել Լոռու մարզի տնտեսության զարգացման հեռանկարները։

Լոռու մարզի զարգացումը կապված է գյուղատնտեսության զարգացման հետ: Զրագացման հետ կապված է նաև քաղաքաշինությունը, Ճանապարհաշինությունը, ջրամատակարարումը, գազամատակարարումը:Առաջիկա տարիներին մարզում արդյունաբերության զարգացման հիմնական ուղղությունները կհանդիսանան` քիմիական արդյունաբերությունը,լեռնահանքային արդյունաբերությունը,մետալուրգիան, գյուղմթերքների վերամշակումը,թեթև արդյունաբերությունը, էներգակիրների արտադրությունը: Ելնելով մարզի արդյունաբերության ներկա իրավիճակից, հեռանկարներից և հնարավորություններից, ինչպես նաև հաշվի առնելով հանրապետության աշխարհագրական դիրքը, առաջիկա տարիներին մարզում արդյունաբերության զարգացման հիմնական ուղղությունները կհանդիսանան` քիմիական արդյունաբերությունը,լեռնահանքային արդյունաբերությունը,մետալուրգիան, գյուղմթերքների վերամշակումը,թեթև արդյունաբերությունը, էներգակիրների արտադրությունը:Գյուղատնտեսության արդյունավետությունը բարձրացնելու նպատակով խիստ կարևոր է վերամշակող ձեռնարկություններ ստեղծումը տեղերում: Առաջարկվում է.Մարզում ստեղծել. «Ագրոսպասարկում» միավորումներ, նրանց հագեցնել անհրաժեշտ գյուղ.գործիքներով և գյուղ. տեխնիկայով, որոնք կարող են իրականացնել վճարովի ծառայություններ.Մարզում ստեղծել պտղի, հատապտղի վերամշակման արտադրություններ, որտեղ կմթերվեն մարզում արտադրված էկոլոգիական մաքուր վայրի հատապտուղները և այգիներում աճեցված բարձրորակ պտուղները, խթանելով ճյուղի զարգացմանը:

1․ Վենի դիագրամով համեմատել զարգացած և զարգացող երկրները։

Continue reading →

1.  Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ տարածքի մեծության հետևյալ խմբերում, գերխոշոր, խոշոր, միջին, փոքր
   Նիդերլանդներ, ֆրանսիա, Գերմանիա, Իրան, Պակիստան, Մոնղոլիա, Հայաստան, Ուկրաինա, Արգենտինա, Մոնակո, Անդորրա, Իսրայել, Ռուսաստան, Նիգերիա, Ավստրալիա, Կամերուն:

Գերխոշոր-Ռուսաստան, Իրան, Մոնղոլիա, Արգետինա, Ավստրալիա

Խոշոր-Ֆրանսիա, Գերմանիա, Պակիստան, Ուկրանիա, Նիգերիա, Կամերուն

Միջին-Նիդերլանդներ, Իսրայել

Փոքր-Հայաստան, Մոնակո(գաջաջ), Անդորրա

2,Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ բնակչության թվի նվազման

Նիգերիա, Ալբանիա, Բելգիա, Իտալիա, Մեքսիկա, Բրազիլիա, Եգիպտոս, Կիպրոս, Ճապոնիա, Ուրուգվայ, Լիբանան, Սիրիա

Բրազիլիա-211,464,481

Նիգերիա-202,376,653

Մեքսիկա-133 140 936

Ճապոնիա-126,754,424

Եգիպտոս-100,920,630

Իտալիա-60 588 366

Սիրիա-17 780 044

Բելգիա-11 480 534

Լիբանան-4 468 007

Ուրուգվայ-3 444 006

Ալբանիա-2 876 591

Կիպրոս-1 058 300

3,Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել տարծքով ամենամեծ 15 պետությունները

<img class="i-amphtml-intrinsic-sizer" role="presentation" src="data:;base64,” alt=”” aria-hidden=”true” />

4,Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել բնակչության թվով խոշոր 15 երկրները։

<img class="i-amphtml-intrinsic-sizer" role="presentation" src="data:;base64,” alt=”” aria-hidden=”true” />

• • Ուրվագծային քարտեզի վրա ներկայացնել շրջապատող լեռները, լեռնաշղթանները, գետերը, լճերը և ջրամբարները։

• Գրել Արցախյան տեղանունների նախկին և ներկա անվանումները (օրինակ․ Ղարաբաղ-Արցախ, Շուշա- Շուշի, Լաչին- Բերձոր, և այլն):

• Ասկերան (1967)՝ Ասկերանի շրջան,
• Հադրութ (1963)՝ Հադրութի շրջան,
• Կարմիր Շուկա (1947)՝ Մարտունու շրջան,
• Լենինավան (1966)՝ Մարտակերտի շրջան,
• Մադաղիս (1943)՝ Մարտակերտի շրջան,
• Մարտակերտ (1960)՝ Մարտակերտի շրջան,
• Մարտունի (1960)՝ Մարտունու շրջան,

• Ներկայացնել Արցախի պատմամշակութային կոթողների մասին՝ ամրոց, խաչքարեր, վանք, և այլն։

• Խաչքարերեր

Հսւյ ժողովուրդն իր բազմադարյան գոյության ընթացքում արարել Է արվեստի մեծաթիվ աոժեքներ: ՛Հայկական միջնադարյան
ւսւլգա||ւն մշակույթին խիստ ինքնատիպ երեվույթ Է «խաչքար» կոչվող հուշարձանը:
Խաչքարերը, որոնց առաջացման ակունքները սնվում են հնւսգույն պաշտամունքային
ւ՚ւվյթներից, առաջ են եկել դեռևս նախքան քրիստոնեության որպես պետական
կրոն ընդունվելը Հայաստանում: Թեև թվակիր խաչքարերից հնաղույններր վերաբերում
են 9-րդ դարին, այնուամենայնիվ պահպանվել են մեծ թվով անարձանագիր և առավել
հնաոճ խաչքարեր, որոնք անկասկած վաղ
միջնադարիդ են:

եղինակը բացառիկ հուշարձանների գրական և գեղարվեստական իր վարկածներն է առաջարկում։ Դրանցից մեկի համաձայն` այս հուշարձանները «Արցախում ընկած հերոսների» հոգիներն են։

«Արցախյան ընկած հերոսների հոգիները չեն ցանկացել ողջ մնացածներին դաժան թշնամու հետ պայքարում մենակ թողնել, նրանք հայտնվել են ողջ մնացածների առաջ և ասել նրանց, որ մարտի դաշտը չեն լքի նույնիսկ մեռած ժամանակ։ Եվ այդժամ ողջ մնացածները քարերից կոթողներ են ստեղծել` զոհվածների հոգիների նոր մարմինները։ Որպեսզի զոհվածներն ավելի հեշտ կերպարանափոխվեն, այդ կոթողները տեղադրել են ընկածների գերեզմանների վրա։ Մահացածների հոգիները մտան իրենց նոր քարե մարմինների մեջ, ուս ուսի տվեցին, որպեսզի ողջ մնացածների հետ պաշտպանեն հայրենիքը զավթիչներից։ Քարե զինվորներն իրենց տեղից շարժվել չէին կարող, սակայն ամեն անգամ, երբ թշնամին մոտենում էր սահմանին, թեկուզ հեռվից կարողանում էր տեսնել Արցախի հզոր քարե զինվորներին, սարսափահար հետ էր քաշվում», – գրում է Իգոր Շիրյաևը։

•  Ի՞նչ է աշխարհագրական գոտին: Թվարկե՛ք երկրագնդի աշխարհագրական գոտիները: Ի՞նչ տարբերություն կա հիմնական և անցումային գոտիների միջև, ինչո՞վ է մի գոտին տարբերվում մյուսից: 

Աշխարհագրական թաղանթի առավել խոշոր զոնալ միավորներն են աշխարհագրական
գոտիները, որոնք հիմնականում ձգվում են արևմուտքից արևելք, և որոնց
առանձնացման հիմքում դրված են ջերմային պայմաններն ու մթնոլորտի ընդհանուր
շրջանառության առանձնահատկությունները (տիրապետող օդային զանգվածի
աշխարհագրական տիպը):Երկրագնդի վրա առանձնացնում են 13 աշխարհագրական
գոտի. հասարակածային և յուրաքանչյուր կիսագնդում` մերձհասարակածային,
արևադարձային, մերձարևադարձային, բարեխառն, մերձբևեռային և բևեռային:
Անուններով և աշխարհագրական տեղաբաշխմամբ դրանք համընկնում են կլիմայական
գոտիների հետ, ինչը միանգամայն օրինաչափ է: Հասարակածային, արևադարձային,
բարեխառն և բևեռային գոտիները համարվում են հիմնական կամ գլխավոր, իսկ «մերձ»
նախածանցով սկսվողները՝ մերձհասարակածային, մերձարևադարձային և
մերձբևեռային գոտիները՝ անցողիկ: Անցողիկ գոտիները գտնվում են հիմնական
գոտիների միջև և, ի տարբերություն դրանց, չունեն իրենց տիրապետող օդային
զանգվածները: Տարվա եղանակից կախված նրանց մեջ ներթափանցում է հարևան
հիմնական գոտիներից որևէ մեկի համար տիպիկ օդային զանգվածը՝ պայմանավորելով
անցողիկ գոտու կլիմայական իրադրությունը: Աշխարհագրական գոտիներից
յուրաքանչյուրն ունի մարդու կյանքի և գործունեության համար իր
առանձնահատկությունները: Այդ պայմաններն առավել բարենպաստ են բարեխառն,
մերձարևադարձային և մերձհասարակածային գոտիներում, որտեղ շատ լավ են
արտահայտված նաև բնության զարգացման ռիթմիկ զարգացումները: Այդ գոտիներն
առավել ինտենսիվորեն, քան մյուսները, յուրացված են մարդու կողմից:
Աշխարհագրական գոտիները կանոնավոր շերտերի տեսք չունեն: Ռելիեֆի, ծովային
հոսանքների և այլ գործոնների ազդեցությամբ դրանք կարող են լայնանալ և նեղանալ:
Այդ իմաստով՝ գոտիներն առավել միասեռ են օվկիանոսների վրա: Աշխարհագրական
գոտիների ներսում առանձնացնում են աշխարհագրական (բնական) զոնաները`
աշխարհագրական թաղանթի զոնալ տարբերակման երկրորդ հիմնական միավորները:

• 2. Սխեմատիկորեն պատկերե՛ք աշխարհագրական թաղանթի տարածման սահմանները:

Աշխարհագրական զոնան աշխարհագրական (բնական) գոտու բաղկացուցիչ մասն է, որը
բնութագրվում է իրեն հատուկ ջերմային և խոնավացման պայմաններով, հողաբուսական
ծածկով, կենդանական աշխարհով: Աշխարհագրական տարբեր գոտիներ կազմված են
տարբեր թվով զոնաներից, և դա պայմանավորված է տվյալ գոտու ընդգրկած տարածքից,
ձգվածությունից, նրա սահմաններում ջերմության և խոնավության
փոխհարաբերակցությունից և մի շարք այլ պայմաններից: Օրինակ՝ հասարակածային
գոտում առանձնացվում է ընդամենը մեկ զոնա (հասարակածային խոնավ անտառներ),
իսկ բարեխառն գոտում, որն ամենաանհամասեռն է, յոթ զոնա (տայգայի, խառն
անտառների, լայնատերև անտառների, անտառատափաստանների, տափաստանների,
կիսաանապատների և անապատների): Հարթավայրային շրջաններում սովորաբար
զոնաները տարածվում են արևմուտքից արևելք և ճիշտ են արտացոլում
օրինաչափության էությունը: Բայց աշխարհագրական համալիր պայմաններից կախված`
առանձին զոնաներ կարող են շեղվել զոնալ բնույթից` տարածվելով միջօրեականների
ուղղությամբ (օրինակ՝ Հյուսիսային Ամերիկայում): Աշխարհագրական թաղանթի
զարգացման գործընթացի մեջ կարևոր են նաև ազոնալ (ոչ զոնայական) երևույթների
դերը, որոնց ծագումն ու զարգացումը կապված է ոչ թե Արեգակի, այլ երկրագնդի ներքին
ջերմության հետ: Աշխարհագրական առումով ազոնալ երևույթներից առանձնապես
կարևոր են երկրակեղևի տարաբնույթ շարժումները, որոնց հետ կապված են լեռնային
համակարգերի գոյացումը, հրաբխային ժայթքումները, երկրաշարժերը և այլն:

• 3. Ի՞նչ է զոնայականությունը և ազոնայականությունը:

Լեռնային շրջաններում զոնայականությունը կարծես վերանում է՝ իր
տեղը զիջելով ազոնալ վերընթաց գոտիականությանը: Դա այն երևույթն է, երբ բնական
բաղադրիչները և բնատարածքային համալիրները փոխվում են ըստ բարձրության`
լեռների ստորոտներից դեպի գագաթները և կարծես նման են լեռնալանջերին կապած
գոտիների: Վերընթաց գոտիականությունը պայմանավորված է, ըստ բարձրության,
կլիմայի փոփոխության հետ՝ ջերմաստիճանի նվազման և խոնավության ավելացման
հետ: Վերընթաց գոտիականության օրինաչափությունը յուրահատուկ է լեռնային բոլոր
երկրներին: Այս օրինաչափությունը առաջին անգամ նկարագրել է գերմանացի նշանավոր
աշխարհագրագետ, բնախույզ և ճանապարհորդ Ա. Հումբոլդը, երբ 1799–1804 թթ.
ճանապարհորդում էր Հարավային Ամերիկայով: Վերընթաց գոտիականությունը մեծ
ընդհանրություն ունի հորիզոնական զոնայականության հետ. գոտիների հերթափոխը
լեռներում բարձրանալիս կատարվում է նույն հաջորդականությամբ, ինչ
հարթավայրերում հասարակածից դեպի բևեռները շարժվելիս: Սակայն բնական
գոտիները լեռներում փոխվում են ավելի արագ, քան բնական զոնաները
հարթավայրերում: Բացի այդ՝ վերընթաց գոտիականությունը լեռներում
պայմանավորված է ոչ միայն բարձրության փոփոխությամբ, այլև լեռնային ռելիեֆի
առանձնահատկությամբ: Այդ գործում մեծ դեր է խաղում լեռնալանջերի
դիրքադրությունը: Վերընթաց գոտիականությունն ամբողջությամբ աչքի է ընկնում
առավել մեծ բազմազանությամբ, քան հորիզոնական զոնայականությունը
հարթավայրերում: Սակայն հորիզոնական զոնայականության և վերընթաց
գոտիականության միջև գոյություն ունի սերտ կապ: Լեռներում վերընթաց
գոտիականությունը սկսվում է հարթավայրերի այն նույն բնական զոնայով, որում
գտնվում են լեռները: Այսպես՝ Հարավային Ամերիկայի խոնավ հասարակածային
անտառների զոնայում գտնվող Անդյան լեռների ստորին գոտին նույնպես կազմում են այդ
անտառները, որոնք, ըստ բարձրության, հաջորդում են լեռնային անտառային,
բարձրլեռնային անտառների, բարձրալեռնային մարգագետինների ու ձյան գոտիները:
Վերընթաց գոտիների թիվը կախված է լեռան բարձրությունից և նրա տեղադիրքից:
Որքան բարձր է լեռը, և որքան այն մոտ է գտնվում հասարակածին, այնքան հարուստ է
նրա գոտիների կազմը (հիշե՛ք վերընթաց գոտիների հավաքակազմը ՀՀ–ում): Ցամաքների
վերընթաց գոտիականության նման Համաշխարհային օվկիանոսում առանձնացնում են
խորքային գոտիականությունը, որը պայմանավորված է, ըստ խորության,
ջերմաստիճանի, լուսավորության, ինչպես նաև ջրային զանգվածի ֆիզիկաքիմիական
հատկանիշների փոփոխմամբ: Աշխարհագրական թաղանթում տեղի ունեցող ցանկացած
երևույթի տարածական փոփոխություններն ու առանձնահատկությունները կարելի է
ճիշտ հասկանալ զոնալ և ազոնալ գործոնների համատեղ հաշվառման հիման վրա: նչ

• 4. Ի՞նչ է վերընթաց գոտիականությունը: Ինչո՞ւ են փոխվում բնության բաղադրիչները ըստ բարձրության:

Վերընթաց գոտիականությունը պայմանավորված է, ըստ բարձրության,
կլիմայի փոփոխության հետ՝ ջերմաստիճանի նվազման և խոնավության ավելացման
հետ: Վերընթաց գոտիականության օրինաչափությունը յուրահատուկ է լեռնային բոլոր
երկրներին: Այս օրինաչափությունը առաջին անգամ նկարագրել է գերմանացի նշանավոր
աշխարհագրագետ, բնախույզ և ճանապարհորդ Ա. Հումբոլդը, երբ 1799–1804 թթ.
ճանապարհորդում էր Հարավային Ամերիկայով: Վերընթաց գոտիականությունը մեծ
ընդհանրություն ունի հորիզոնական զոնայականության հետ. գոտիների հերթափոխը
լեռներում բարձրանալիս կատարվում է նույն հաջորդականությամբ, ինչ
հարթավայրերում հասարակածից դեպի բևեռները շարժվելիս: Սակայն բնական
գոտիները լեռներում փոխվում են ավելի արագ, քան բնական զոնաները
հարթավայրերում: Բացի այդ՝ վերընթաց գոտիականությունը լեռներում
պայմանավորված է ոչ միայն բարձրության փոփոխությամբ, այլև լեռնային ռելիեֆի
առանձնահատկությամբ: Այդ գործում մեծ դեր է խաղում լեռնալանջերի
դիրքադրությունը: Վերընթաց գոտիականությունն ամբողջությամբ աչքի է ընկնում
առավել մեծ բազմազանությամբ, քան հորիզոնական զոնայականությունը
հարթավայրերում: Սակայն հորիզոնական զոնայականության և վերընթաց
գոտիականության միջև գոյություն ունի սերտ կապ: Լ

• 5. Պատկերե՛ք հասարակածային գոտում գտնվող երևակայական մի շատ բարձր լեռ և նրա վրա սխեմատիկորեն ցո՛ւյց տվեք այն բոլոր գոտիները, որոնք հարթավայրերում տարածվում են հասարակածից մինչև բևեռները:

Որպես ինքնուրույն
բնատարածքային համալիր կարող են հանդես գալ նաև մարգագետինը, լիճը, ճահիճը և
այլն: Ցանկացած մեծության բնատարածքային համալիրի գլխավոր հատկանիշը նրա
ամբողջականությունն է, միասնականությունը: Համալիրի բաղադրամասերի միջև
փոխազդեցությունն իրականացվում է էներգիայի և նյութերի շրջապտույտի շնորհիվ:
Աշխարհագրական թաղանթում ընթացող բոլոր գործընթացներն ամենից առաջ
պայմանավորված են էներգիայի շրջապտույտով: Էներգիան թաղանթում ընթացող բոլոր
գործընթացների շարժման սկիզբն է, որոնք ընթանում են էներգիայի կլանմամբ,
վերափոխմամբ և անջատմամբ: Աշխարհագրական թաղանթում անընդհատ տեղի է
ունենում նաև նյութերի շրջապտույտ, այսինքն` նյութերի տեղափոխություն և
վերափոխում: Նյութերի շրջապտույտի գլխավոր գործոնը էներգիայի շրջապտույտն է:

Մենք ու մեր պատմության կիզակետերը

1․ Որո՞նք են աշխարհագրական թաղանթի հիմնական առանձնահատկությունները:

Աշխարհագրական թաղանթում բոլոր գործընթացներն ընթանում են ինչպես
արեգակնային, այնպես էլ Երկրի ընդերքի էներգիայի հաշվին
(աշխարհագրականթաղանթից դուրս` ի հաշիվ դրանցից որևէ մեկի), ընդ որում՝
արեգակնային էներգիան բացարձակապես գերակշռում է: Աշխարհագրական թաղանթում
նյութն ունի ֆիզիկական բնութագրիչների բավականին լայն ընդգրկում (խտություն,
ջերմահաղորդականություն, ջերմատարողականություն և այլն):

2. Սխեմատիկորեն պատկերե՛ք աշխարհագրական թաղանթի տարածման սահմանները:

3. Աշխարհագրական թաղանթի ամբողջականության վերաբերյալ բերե՛ք ձեր օրինակները:

Աշխարհագրական թաղանթի ամբողջականության օրենքի գործնական նշանակությունն
առանձնապես մեծացել է մեր օրերում, երբ գնալով ընդարձակվում, լայնանում և
խորանում է մարդու ներգործությունը բնության վրա:

4. Բնության ամբողջականության խախտման ի՞նչ օրինակներ կարող եք բերել ձեր շրջապատից:

Ջերմության բարձրացումը, գլոբալ տաքացումները ինչը մի շարք խնդիրներ է առաջ բերել:

 5. Ի՞նչ է ռիթմիկությունը: Որո՞նք են ռիթմիկության տեսակները:

Ռիթմիկայությունը միանման երևույթների կրկնությունն է ժամանակի մեջ:

Տեսակներն են  պարբերական և ցիկլային:

1.Ի՞նչ է ուսումնասիրում աշխարհագրությունը։

2.Ներկայացնել աշխարհագրության ուսումնասիրության առարկան, նպատակը և հիմնական խնդիրները ։

3. Թվարկե՜լ աշխարհագրության ճյուղերը և ենթաճյուղերը։

1.Աշխարհագրությունը գիտություն է երկրագնդի բնության , բնակչության և դրանց հետ կապված օրինաչափությունների մասին:

2.Աշխարհագրական թաղանթի, մասնավորապես Երկրի
մակերևույթի ուսումնասիրությամբ, աշխարհագրությունից բացի, զբաղվում են նաև
երկրաբանությունը, կենսաբանությունը, տնտեսագիտությունը և բազմաթիվ այլ
գիտություններ: Դրանք ուսումնասիրում են երկրագնդի առանձին ոլորտները կամ
բաղադրիչները: Օրինակ՝ երկրաբանությունն ուսումնասիրում է քարոլորտը,
կենսաբանությունը` կենսոլորտը, տնտեսագիտությունը` մարդկային հասարակության
տնտեսական ոլորտը և այլն:
Աշխարհագրության խնդիրն է տարածության և ժամանակի մեջ ուսումնասիրել՝
ա) բնությունը, նրա առանձին բաղադրիչները և դրանց փոխազդեցության ու կապերի
հետևանքով ձևավորված բնական աշխարհահամակարգերը (բնական զոնա, բնական
լանդշաֆտ և այլն),
Բ) հասարակությունը, նրա առանձին բաղադրիչները և դրանց փոխազդեցության ու
կապերի հետևանքով ձևավորված հասարակական աշխարհահամակարգերը
(տնտեսական շրջան, տարաբնակեցման համակարգ և այլն),
գ) բնության, հասարակության և դրանց առանձին բաղադրիչների փոխազդեցության ու
կապերի հետևանքով ձևավորված բնահասարակական աշխարհահամակարգերը
(մարդածին լանդշաֆտ, ջրամբար և այլն):

Աշխարհագրության ուսումնասիրության նպատակն է բացահայտել ու վերլուծել
բնական և հասարակական երևույթների տարածական օրինաչափություններն ու
տարբերությունները, տարբեր աշխարհահամակարգերի և դրանց առանձին
բաղադրիչների միջև եղած փոխադարձ կապերը:

3.Աշխարհագրությունը՝ որպես գիտություն, բնական և հասարակական գիտությունների համակարգերի փոխադարձ շփման միջակայքում է և սերտորեն կապված է դրանցից յուրաքանչյուրի հետ: Որպես աշխարհագրական թաղանթի բնական բաղադրիչների քարոլորտի, մթնոլորտի, ջրոլորտի, կենսոլորտի հետազոտությամբ զբաղվող գիտություն՝ աշխարհագրությունը մտնում է բնական գիտությունների, իսկ որպես մարդոլորտի մարդկային հասարակության հետազոտությամբ զբաղվող գիտությունհասարակական գիտությունների համակարգի մեջ:
Աշխարհագրության երկու հիմնական ճյուղեր են առանձնացնում բնական
աշխարհագրությունը և հասարակական աշխարհագրությունը՝ իրենց ենթաճյուղերով և հետազոտության առարկաներով: Այս երկու ճյուղերը միավորվում են քարտեզագրությամբ և ընդհանուր աշխարհագրությամբ: Վերջինս ուսումնասիրում է այն օրենքներն ու օրինաչափությունները, որոնք ընդհանուր են թե՛ բնական, թե՛ հասարակական երևույթների տարածքային փոփոխությունների համար:
Բնական աշխարհագրության կազմում առանձնանում են համալիր գիտություններ,
որոնք ուսումնասիրում են ոչ թե բնության կամ աշխարհագրական թաղանթի առանձին բաղադրիչները, այլ դրանց փոխազդեցությամբ ձևավորված համալիրները: Դրանք են ընդհանուր ֆիզիկական աշխարհագրությունը ¥երկրագիտություն),հնէաաշխարհագրությունը, լանդշաֆտագիտությունը, մայրցամաքների և օվկիանոսների աշխարհագրությունը:
Հասարակական աշխարհագրությունը սերտորեն կապված է հասարակական
գիտությունների՝ տնտեսագիտության, սոցիոլոգիայի, քաղաքագիտության, պատմության հետ: Դրանց հետազոտության առարկան մարդկային հասարակությունն է՝ իր առանձին ոլորտներով: Հասարակական աշխարհագրության հետազոտության առարկան
հասարակության տարածքային կազմակերպումն է՝ ամբողջությամբ վերցրած և ըստ հասարակության առանձին ոլորտների տնտեսական, քաղաքական, սոցիալական և այլն:
 Աշխարհագրական հետազոտության մեթոդները
Աշխարհագրական գիտելիքները, տեսություններն ու օրինաչափությունները կարող են հավաստի և իրական լինել, եթե ստացվել են գիտական հատուկ մեթոդներով: Գիտական հետազոտության մեթոդը գործընթացների, ձևերի ու գործողությունների
ամբողջությունն է, որի կատարումն անհրաժեշտ է նպատակներին հասնելու համար: Աշխարհագրության գիտական հետազոտությունների մեթոդները կարելի է խմբավորել հետևյալ կերպ:

1. Համագիտական մեթոդներ. նկարագրական, մաթեմատիկական, համակարգային և այլն: Կիրառելի են գիտության բոլոր ճյուղերում:
2. Կոնկրետ գիտական մեթոդներ. կիրառվում են գիտության որոշակի ճյուղերում:
   Օրինակ՝ բնական աշխարհագրության համար՝ երկրաֆիզիկական,
   հնէաաշխարհագրական, իսկ հասարակական աշխարհագրության համար`
   վիճակագրական, տեխնիկատնտեսական մեթոդները:
3. Տեղեկույթի ստացման մեթոդներ. տվյալների հավաքման տեխնիկական միջոցներ ու գործողություններ: Օրինակ՝ լաբորատոր, հեռաչափական դիստանցիոն, դաշտային դիտարկումների, հարցաթերթային հարցումների մեթոդները:
4. Տեղեկույթի էմպիրիկ (փորձային) և տեսական ընդհանրացումների մեթոդներ. դասակարգման, շրջանացման, քարտեզագրման, գնահատման, համեմատական մեթոդները և այլն:
5. Տեղեկույթի մշակման մեթոդներ. տեղեկույթի մշակումը, պահպանումն ու փոխանցումը համակարգիչների օգտագործմամբ:
   Աշխարհագրական հետազոտության մեթոդները կարող են լինել մասնավոր
   աշխարհագրական և համաաշխարհագրական: Համաաշխարհագրական առավել տարածված մեթոդներից են նկարագրականը, համեմատականը, դաշտայինը, վիճակագրականը, քարտեզագրականը, մաթեմատիկականը, օդատիեզերականը, աշխարհագրական տեղեկատվականը և այլն: Նկարագրական մեթոդը գիտական ճանաչողության հնագույն մեթոդներից է:
   Աշխարհագրական յուրաքանչյուր օբյեկտի ճանաչողություն սկսվել է
   նկարագրությունից: Աշխարհագրության մեջ մինչև XVIII–XIX դարերը տիրապետել է էմպիրիկ նկարագրությունը: Դրա հիմքում «Ինչ տեսնում եմ, դրա մասին էլ գրում եմ» սկզբունքն է, այսինքն՝ փաստագրական մոտեցումը: Աշխարհագրության զարգացմանը զուգընթաց էմպիրիկ նկարագրությունը փոխարինվել է գիտական նկարագրությամբ:
   Խոշոր ճանապարհորդություններն ու արշավանքները կատարվում էին որոշակի գիտական նպատակներով: Նկարագրական մեթոդներից է նաև պատմական մեթոդը:
   Հայկական աշխարհագրության մեջ գիտական պատմական–նկարագրական մեթոդն օգտագործվել է Ղևոնդ Ալիշանի կողմից՝ Հայաստանի նահանգների մասին (Այրարատ, Շիրակ, Սիսական) պատմաաշխարհագրական աշխատությունների ստեղծման ընթացքում:
   Համեմատական աշխարհագրական մեթոդի էությունն այն է, որ համեմատելով աշխարհագրական տարբեր օբյեկտներ՝ փորձում են բացահայտել դրանց զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունները և տարբերությունները:
   Համեմատական աշխարհագրական մեթոդն ունի երկու սկզբունք:
   Առաջին՝ համեմատվում են այնպիսի օբյեկտներ, որոնք ընդհանրություն ունեն, իրենց էությամբ ու բովանդակությամբ միատեսակ, հետևապես՝ համեմատելի են: Օրինակ՝
   համեմատվում են պետությունը՝ պետության, մայրաքաղաքըմայրաքաղաքի, մարզի լճի հետ: Երկրորդ՝ համեմատվում են օբյեկտների առավել էական հատկանիշները: Օրինակ՝ քաղաքների էական հատկանիշներ են աշխարհագրական դիրքը, բնակչության թիվը, գործառույթները, հատակագիծը, իսկ լճերինը ծագումը, մակերեսը, խորությունը, ջրի
   ջերմաստիճանը, աղիությունը, օրգանական աշխարհը:
   Համեմատական աշխարհագրական մեթոդը հնարավորություն է տալիս
   որոշելու աշխարհագրական օբյեկտների զարգացման պատճառները, գնահատելու զարգացման պայմաններն ու հեռանկարները, լուծելու աշխարհագրական օբյեկտների դասակարգման խնդիրը՝ ըստ ընդհանուր և էական հատկանիշների: Օրինակ՝ լճային գոգավորություններն՝ ըստ ծագման, քաղաքներն՝ ըստ մարդաշատության և այլն:

1. Պարզել սովորողների տեղեկացվածության մակարդակը կորոնավիրուսի վերաբերյալ։
2. Պարզել արդյոք կա դրական ազդեցություն իրենց առօրյա գործունեության մեջ։
3. Քննարկել Հայաստանում ունեցած իրենց ճամփորդությունները և ծանոթանալ իրենց տպավորություններին։

3.Ճամփորդություն դեպի Խոր Վիրապ

2.Կորոնավիրուսը առաջին անգամ հայտնաբերված 2019 թվականի դեկտեմբերին, Ուհանում 2019-2020 թվականների կորոնավիրուսի բռնկման ժամանակ (COVID-19)^[2][3][4][5]։

2020 թվականի հունվարի 20-ին Չինաստանի Գուանդուն նահանգում հաստատվել է, որ վիրուսը փոխանցվում է մարդուց մարդու։ Առայժմ վիրուսի բուժման որևէ կոնկրետ մեթոդ չի մշակվել^[6]։

Հունվարի 22-ից Ուհան քաղաքում կարանտին է հայտարարվել, ամբողջ հասարակական տրանսպորտի աշխատանքը դադարեցվել է, իսկ քաղաքը փակվել է մուտքի և ելքի համար։ Ընդհանուր առմամբ, Չինաստանի իշխանությունները սահմանափակել են 14 քաղաքների մուտքն ու ելքը^[7][8]։ Վիրուսը գրանցվել է Չինաստանի վարչական կազմավորումների մեծ մասում^[9]։

Հունվարի 22-ին վիրուսի բռնկման կապակցությամբ տեղի է ունեցել Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության արտակարգ կոմիտեի արտահերթ նիստը: Հունվարի 23-ին ԱՀԿ-ի գլխավոր տնօրեն Թեդրոս Ադան Գեբրեիսուսը հայտարարել է, որ ԱՀԿ-ի արտակարգ իրավիճակների կոմիտեն համակարծիք է, որ նոր կորոնավիրուսի բռնկումն առանձնակի վտանգ չի ներկայացնում, որի պատճառով հանրային առողջապահության բնագավառում առայժմ արտակարգ միջազգային դրություն չի հայտարարվում^{[10][11][12][13]}:

Փետրվարի 24-ին ԶԼՄ-ներում տեղեկատվություն է հայտնվել վիրուսով կրկնակի վարակվելու մասին^[14]:

Մարտի 11-ին ԱՀԿ-ն աշխարհում հայտարարեց կորոնավիրուսի համավարակ^[15]:

COVID-19-ը հասել է ընդհանուր՝ 199 երկիր և 1 միջազգային փոխադրամիջոց (Diamond Princess ճամփորդանավը, որը կանգ է առել Ճապոնիայի Յոկոհամա քաղաքի ափերում)^[16]:
1.Կորոնավիրուսի պատճարով շատ բան փոխվեց։Դպրոցները պագել էին,մարդիկ աշխատանք չունեյին քանի վոր փագելեին աշխատանքները։Բայց նաև քաղաքները միքիչ մաքուր դառան քանի որ մարդիկ չեին զբոսնում դրսում,օդը մաքուր դառավ,որովհետև ավտոները քիչ եին,ջուրը մաքուր է դառել,ասում էին որ միհատ երկրում ջուրը այնքան մաքրվեց որ դելֆիները վերադարձան։